PHONG TỤC - HUẾ

Thành Ngữ Huế

Ăn chưa no lo chưa tới: ý nói người đang còn nhỏ tuổi, non dại.

Ăn chực nằm chờ: chờ đợi (Ra tỉnh xin giấy tờ phải ăn chực năm chờ cả tháng).

Ăn coi nồi, ngồi coi hướng: ý nói ăn uống phải dè dặt để ý trước sau, và cũng phải lựa chỗ ngồi ăn cho thích hợp với địa vị của mình.

Ăn cỗ đi trước lội nước đi sau: khôn ngoan ở đời.

Ăn cơm chúa múa tối ngày: lãnh lương của chủ phải làm việc đàng hoàng (Ở Mỹ đi làm việc cũng có tiền nhưng phải làm việc cho đàng hoàng, ăn cơm chúa múa tối ngày).

Ăn cơm nhà vác lá ngà cho quan: tức cũng như "Ăn cơm nhà vác ngà cho thiên hạ". Hồi xưa, triều Nguyễn dùng chế độ trưng dụng nhân công, dân đinh trai tráng để làm việc công ích như làm đường, đồn lũy... Tre lá ngà là thứ tre màu vàng thường dùng để làm nhà, rất nhiều ở thượng nguồn Thừa Thiên.

Ăn cơm cùng mâm nằm cùng chiếu: chia xẻ với nhau (Bạn nối khố thường là bạn ăn cùng mâm, nằm cùng chiếu).

Ăn ở như bát nước đầy: ăn ở trọn tình trọn nghĩa (Vợ chồng ăn ở với nhau như bát nước đầy).

Ăn lấy hương lấy hoa: Ăn cho có lệ, ăn chút xíu để khỏi bị trách móc (Tuy đã ăn ở nhà nhưng đến bàn tiệc cũng phải ăn lấy hương lấy hoa kẻo bị chê là khinh thường gia chủ).

Ăn không ngồi rồi (không nghề không ngỗng): vô nghề vô nghiệp (Ăn không ngồi rồi, núi bạc cũng lở).

Ăn mắm mút dòi: hà tiện quá sức

Ăn như thúng lủng khu: ăn mấy cũng không vừa (Đàn ông con trai ăn như thúng lủng khu).

Ăn tươi nuốt sống: 1. giận quá (Hắn lừa bẫy tui, tui muốn ăn tươi nuốt sống hắn). 2. hơn trội hẳn (Thi toán thì tui ăn tươi nuốt sống hắn).

Ăn quen bén mùi: quen thói (Ăn quen bén mùi tên trộm trở lại nên bị bắt).

Ăn xổi ở thì: không chung thuỷ, không bền, tạm thời (Những kẻ ăn xổi ở thì chẳng ai ưa thích).

Ẩu tả bạt mạng: liều lĩnh (Tánh người ẩu tả bạt mạng).

Bước một ao hao một đọi: lời mời khéo để mời khách dùng cơm (Tuy anh đã ăn rồi, nhưng bước một ao hao một đọi, xin mời anh dùng vài chén cơm cho vui).

Cắn không ra, cà không bể: khó ăn, gặp đồ "ăn không được" (Mua lầm thứ đậu xanh "cắn không ra, cà không bể". Chua lắm, hắn mà cho cái chi thì cái nớ cũng là thứ "cắn không ra, cà không bể").

Cha mẹ nói oan, làm quan nói hiếp, chồng có nghiệp nói thừa: thân phận làm con, làm dâu và làm vợ ngày xưa thường bị ức hiếp.

Cha mẹ sinh con, trời sinh tính: tánh tính mỗi người tự nhiên phát triển.

Cháo nóng húp quanh, nợ trả dần: thủng thẳng giải quyết vấn đề (Có chi mà sợ, cứ từ từ mà tính, đã có câu "cháo nóng húp quanh, nợ trả dần" mà).

Cháy nhà ra mặt chuột: khi nguy hiểm mới biết rõ sự thật.

Chỉ đường cho hươu chạy: đồng lõa, giúp bày vẽ đường đi cho người khác thoát khỏi cảnh ngặt nghèo (Cùng là một phe mà lại chỉ đường cho hươu chạy, định làm phản hay răng đây?).

Chó ăn đá gà ăn muối: xứ khô cằn cỗi (Hết bắt tui vô thâm sơn cùng cốc nay lại cho chỗ ăn đá gà ăn muối, đày ải tui rứa là cùng).

Chó sủa sáng trăng: chó sủa đổng. Nghĩa bóng: chuyện không có gì mà cũng làm ồn ào, nói ồn ào cho có chuyện.

Chọn chồng giữa chốn ba quân: gái khôn phải khéo chọn chồng lúc còn hàn vi để sau giúp chồng trở nên thành đạt.

Chọn vợ coi tông, chọn chồng coi giống: đàn bà làm vợ quý nhất ở đức hạnh và chung thủy, thường do gương mẹ mà có. Đàn ông cần giống tốt, dòng tốt để có con nối dõi tông đường.

Chồng chúa vợ tôi: câu thường dùng để nói đến các ông chồng người Huế, hay bắt vợ hầu hạ mình (Người Huế chồng chúa vợ tôi. Ngẫm xem chưa biết ai là chúa ai. Trời dông ngày ngắn đêm dài. Vợ ho một tiếng, bẩm bà đòi chi- Ca dao Huế). Tuy nhiên, vợ chồng người Huế thường hay có cảnh "chồng kêu vợ dạ" biểu hiện lễ nghi truyền thống của các gia đình vọng tộc dễ bị người ngòai hiểu lầm là "chồng lấn áp vợ". Đó chỉ là cảnh vợ chồng hòa thuận, biết lấy lễ nghĩa đối xử với nhau của người Huế.

Chổng mông vắt xôi: khi em bé chổng mông hoặc vắt tay vào nhau, người lớn thường nói với cha mẹ em bé "em bé muốn có thêm em để làm bạn", ngụ ý muốn có thêm con cháu sau này.

Chỗ chó ăn đá gà ăn muối: (chỗ ma chê quỷ hờn) chỗ heo hút, nghèo nàn (Ăn nói không khéo bị mất lòng cấp trên nên anh nớ bị đổi đến chỗ chó ăn đá gà ăn muối).

Chơi dao có ngày đứt tay (Huế nói chữ): không đùa với lửa.

Chuyện ba đồng bảy đổi: chuyện loanh quoanh (Ngồi buồn nói chuyện ba đồng bảy nổi).

Cảm ơn bạn đã ghé thăm site của MIMOSATOUR! Bạn hãy để lại lời nhận xét (comment) của mình! Hoặc bạn cũng có thể đăng kí nhận bản tin RSS. Chúng tôi hy vọng bạn thích site này của MIMOSATOUR và tìm được những thông tin bổ ích, và nếu có thể hãy thêm địa chỉ site này vào favorites của bạn để có thể ghé thăm lại. Cám ơn!